Người đàn ông kể về thời hưởng 'lộc trời' ở Sài Gòn

- "Thời gian ấy xích lô đắt khách cực kì. Có người mua được nhà tạo nên cơ nghiệp cũng nhờ vào chiếc xích lô. Một chiếc xe 2 người chia ra chạy đêm và ngày, giờ nào cũng có khách... Chúng tôi là những người thợ sửa xích lô nên cũng thừa hưởng "lộc trời" trong khoảng đó", ông Phát kể.

Đường xã Sài Gòn bây giờ vắng bóng những chiếc xích lô chở khách. Nhưng tại một tiệm trên đường Trằn Phú, một người nam nhi ngoài tuổi 60 vẫn còn gắn bó với nghề sửa và làm cho ra những chiếc xích lô để giới thiệu, xuất ngoại...

Chúng tôi chạm chán ông Hồ Tấn Phát, 62 tuổi, chủ một tiệm sửa và đóng mới xích lô ở È Phú (xã 9, thị xã 5, TP.HCM) vào buổi chiều, sau cơn mưa lớn.

Mini sửa xích lô của ông Hồ Tấn Phát.

Cửa hàng của ông không lớn. Ngoài những tủ, cỗ áo đựng phụ tùng và đồ nghề trong tiệm, ông còn có 2 chiếc xích lô mới toanh vừa ráp dứt. 

"Bây giờ xích lô không được phép hoạt động, anh đóng mới xe để khiến gì?", tôi hỏi. Ông cho nhân thức: "Những chiếc xe này không lưu hành ở Việt Nam đâu. Tôi có đơn hàng trong khoảng nước ngoài đặt xe xích lô bởi hiện nay, tại Sài Gòn số lượng xe xích lô chỉ đếm trên đầu ngón tay".

Đúng như lời ông Phát nói, tại Sài Gòn bây chừ số người sống với nghề xích lô không còn rộng rãi. Sự sản xuất của các loại phương tiện vận vận chuyển công cộng như xe buýt, taxi, xe ôm lập cập, dễ dãi và giá cũng rất khó khăn đã khiến xe xích lô dần ghẹ vế.

Ông Phát đang tháo một bánh xích lô.

Vừa trò chuyện, ông vừa cặm cụi khiến cho việc. Trên tay ông, chiếc bánh xe xích lô vừa được tháo dỡ ra. Ông tần mần tháo dỡ rời từng phòng ban của bánh xe. Ông cho biết: "Cái thời quà son của nghề xích lô qua lâu lắm rồi. Sau 1975, ở Sài Gòn dụng cụ công cộng cho người dân gian chỉ có xe lam và xích lô. 

Xe lam thì chạy theo lịch trình nên bị hạn dè bỉu. Xích lô thì chạy dễ chịu nên thời gian ấy đắt khách vô cùng. Có người mua được nhà tạo nên cơ nghiệp cũng nhờ vào chiếc xích lô. Một chiếc xe 2 người chia ra chạy đêm và ngày, giờ nào cũng có khách...

Chúng tôi là những người thợ sửa xích lô nên cũng thừa hưởng "lộc trời" trong khoảng đó. Chúng tôi không lúc nào nhàn nhã vì xe hỏng, phải sửa hồ hết. Đa dạng tiệm sửa xích lô mọc lên như ở con đường Nguyễn Thị Bé dại, Nguyễn Trãi, Trằn Quang đãng Khải... vẫn không đủ đáp ứng yêu cầu.

Nhưng rồi năm 2008 thành phố có lệnh hạn chế xích lô và kêu gọi chuyển nghề. Ai có xích lô đem đến ủy quyền phố được hỗ trợ 5 triệu để mua nghề khác mà khiến cho. Từ đó, xích lô ít dần cho tới bữa nay thì số lượng không còn đáng kể.

Những người thợ sửa xe như chúng tôi cũng lác đác dần. Có lẽ giờ chỉ còn mình tôi gượng gạo gạo với nghề... ".

Ông mải mê sửa xích lô cho khách

Nói tới đây, giọng ông Phát chùng lại. Đôi mắt ông lãng đãng nhìn ra tuyến phố. 

Chiếc xích lô chuẩn bị... xuất sang nước Mỹ.

Ông kể, thời hoàng kim của xích lô, tôi vừa sửa xe cũ vừa đóng xe mới. Tôi còn nhớ giá hồi ấy, một chiếc xe tùy theo chất lượng có giá từ 8 chỉ đến 1 cây tiến thưởng.

Chiếc xe đóng mới, sau khi đem đi chứng nhận lấy giấy và số xe để hoạt động phải mất 3 chỉ quà. Như vậy, tính theo thời giá bây chừ thì một chiếc xích lô có giá khoảng 40 triệu tiền việt. Ấy vậy mà khiến ra được chiếc nào hết ngay chiếc ấy", ông kể.

Ông Phát vốn xuất thân trong khoảng thợ sửa xe đạp, sau đó chuyển tu bổ xích lô. Sửa xe doanh thu không cao nên ông chuyển sang đóng xe mới để bán. Ông khiến cho gần như các thời kỳ, từ uốn tuýp, hàn khung và hậu sự xe rồi lắp ráp các bộ phận di chuyển. 

Ông san sẻ tiếp: "Tôi năm nay đã 62 tuổi, cái tuổi cần nghỉ ngơi nhưng tôi không nghỉ được. Mặt bằng này tôi thuê với giá 200 nghìn đồng/ngày vì vậy mỗi ngày tôi phải kiếm được hơn như thế mới đủ trang trải. Nhưng vẫn không đủ giả dụ không nhờ tham gia việc đóng mới xích lô". 

Nói tới đây, ông dừng lại chỉ tham gia chiếc xích lô mới toanh dựng ở bên trong. "Xe này sắp xuất cảnh. Tôi bán nó với giá 13 triệu cho một Việt kiều ở Mỹ. Họ đặt hàng và sau đó tháo dỡ rời ra cho vào hậu sự gửi đi. 

Theo đó, phổ biến quán cà phê sân vườn, quán ăn... ở Mỹ sử dụng xích lô vào việc giới thiệu để cho khách tới xem, nhớ lại một thời xa xưa ở quê nhà".

Nghề xích lô hiện nay ế ẩm. Trời đã khuya, người đạp xích lô này vẫn chưa có cuốc xe nào.

Tại vietnam, đa dạng người tới đặt hàng đóng mới xích lô cũng với mục đích trưng bày. Cũng nhờ thế ông mới có đồng ra đồng tham gia. 

Chiếc xe thô sơ ấy đã trải qua bao nhiêu năm 04 tuần thăng trầm, nuôi sống biết bao mái nhà giờ chỉ còn là vật kỷ niệm khiến cho ông Phát không khỏi nhói lòng.

Xe xích lô được cho là biến thân của xe kéo đã có trong khoảng thế kỷ 19. Động tác vận hành trong khoảng "kéo" chuyển sang "đạp" là do kết hợp với xe đạp tham gia đầu thế kỷ 20. Xích lô (tiếng Pháp là cyclo) do một người Pháp tên là Coupeaud phát minh ra tham gia năm 1939. Để lăng xê cho công cụ chuyển vận mới này, Coupeaud đã đơn vị một cuộc hành trình với chiếc xe chở khách 3 bánh từ Phnompenh (thủ đô của Campuchia) tới Sài Gòn. Hai người đạp thuê đã thay phiên nhau đạp một mạch gần 200 km trong thời điểm 17 giờ 23 phút. Số liệu thống kê cho biết, cuối năm 1939, Sài Gòn chỉ có 40 chiếc xích lô thì qua năm 1940, con số này đã là 200 chiếc. 04 tuần 2 năm 1941, tay anh chị khét tiếng Bảy Viễn cùng một người Pháp là Maurice lập tổ chức kinh doanh Mauvien có 30 chiếc độc quyền ở khu vực Siêu thị Lớn… (Theo Wikipedia)

Khu tuyển mộ cổ của bá hộ giàu nhất Sài Gòn xưa

Người nằm trong tuyển mộ, phi tần chồng ông Lý Tường Quan hay còn gọi là bá hộ Xường - người giàu sang thứ 3 ở Nam kỳ lục tỉnh.

Hội chợ lãng mạn ở Sài Gòn: Anh cộng đồng, em hát bên gánh bánh xèo

Không sàn diễn, không ánh đèn, không dàn nhạc nhưng lại được gọi bằng một cái tên hết mực thân thương: quán bánh xèo bánh cóng Văn Nghệ.

Trần Chánh Nghĩa

Tham khảo thêm: An toan thuc pham ngay tet